పక్షంలోని తిథులు

*తిథి*

వేద సమయానుసారము ఒక చాంద్రమాన రోజును తిథిఅంటారు లేదా శాస్త్రీయముగా సూర్యుడు మరియు చంద్రున్ని కలుపుతూ ఉన్న ఆక్షాంశ కోణము 12 డిగ్రీలు పెరగడానికి పట్టే కాలాన్ని తిథి అనవచ్చు. తిధులు రోజులోని ఏ వేళలలో అయినా మొదలయ్యి, అంతమయ్యే అవకాశము ఉంది. ఒక్కొక్క తిథి దాదాపు 19 నుండి 26 గంటల సమయము ఉంటుంది. ప్రతి చాంద్రమాసములో 30 తిధులు ఉంటాయి.

పాడ్యమి (అధి దేవత - అగ్ని)విదియ (అధి దేవత - బ్రహ్మ)తదియ (అధి దేవత - గౌరి)చవితి (అధి దేవత - వినాయకుడు)పంచమి (అధి దేవత - సర్పము)షష్ఠి (అధి దేవత - కుమార స్వామి)సప్తమి (అధి దేవత - సూర్యుడు)అష్టమి (అధి దేవత - శివుడు)నవమి (అధి దేవత - దుర్గా దేవి)దశమి (అధి దేవత - యముడు)ఏకాదశి (అధి దేవత - శివుడు)ద్వాదశి (అధి దేవత - విష్ణువు)త్రయోదశి (అధి దేవత - మన్మధుడు)చతుర్దశి (అధి దేవత - శివుడు)పున్నమి/పూర్ణిమ/పౌర్ణమి (అధి దేవత - చంద్రుడు)అమావాస్య (అధి దేవత - పితృదేవతలు)

*తిథులు అధిదేవతలు ఫలితాలు*

తిథిఅధిదేవతచేయతగిన కార్యములుఫలితములు1. పాడ్యమిశ్రద్ధశ్రద్ధతో పనిచేయుట, పనులయందు జాగరూకతశ్రుతము, శాస్త్రముల ఆచరించుట2.విదియమైత్రికొత్త పరిచయాలు, మంచి మిత్రులు, చికిత్సారంభంప్రసాదము, మనోవికాసం3.తదియదయఆర్తులకు సేవచేయుటఅభయం- నిర్భయము, అభయమిచ్చుట4.చవితిశాంతిధ్యానము, సత్సంగముసుఖము-కార్యసిద్ధి5.పంచమితుష్టితృప్తి పడుట, అసంతృప్తిని విడచుట, ప్రజాహిత కార్యములుముదము-ఆనందము6.షష్ఠిపుష్టిఆతిథ్యము, మంచి భోజనము, కలహములు రాకుండా జాకరూకతస్మయము- గర్వము కలుగుట7.సప్తమిక్రియ ప్రియమునిష్టతో కార్యాచరణ, తపసు, వేద్యయనం, శరణాగతియోగము-దైవముతో యోగము, విగ్నములు తొలగుట, ప్రయోజనము8.అష్టమిస్వాహాదేవివ్యాయాయము, అగ్నికార్య్సములు, పోటీలో నిలుచుట, సిద్ధిని పొందుటకు చేయవలసిన కార్యములు, ఆరోగ్యకరమైన ఆహారంశ్రమతో విజయమును సాధించుట9.నవమిఉన్నతిసత్పురుషుల సన్నిధిలో వినయముతో మెలగుటదర్పం, అపురూపమైన విద్య, అధికారం, శక్తి, తెలివి వలన కలుగు దర్పం. గుర్తింపు కొరకు గొప్ప కొరకు పాటుపడుట నివారించని ఎడల పేదరికం సంభవించును10.దశమిబుద్ధివివేకముతో కార్యాచరణ చేయుటఅర్ధము-ప్రయోజనము, పరిస్థితులను సద్వినియోగపరచుట11.ఏకాదశిమేధకార్యములందు శుభం, విద్యలను సద్వినియోగపరచుకొనుటస్మృతి-కావలసిన సమయంలో విద్యలు స్పురించి ప్రయోజనం సమకూరుట12.ద్వాదశితితిక్షపరిస్థితులను, ఇతరుల ప్రవర్తనను ఓర్చుకొనుటక్షేమం- ఓర్పువహించిన వారికి ఆపదలు రావు13.త్రయోదశిహ్రీకార్యములందు శుభం, నైతికంగా దిగజారకుండా జాగరూయకత వహించుటప్రశ్రయం- చెడుపనులను చేయకుండుట, ఇతరుల విశ్వాసం చూరగొనుట14.చతుర్ధశిమూర్తిఏ పని చేయక ఆత్మధ్యానం, పరమాత్మ ధ్యానం చేయుటసకల సద్గుణములు కలుగును15.పూర్ణిమసతీదేవి (శక్తి, షోడశి మాంగల్యాది దేవతలు)దౌవధ్యానం, దేవీ ఉపాసనప్రజ్ఞ-జగన్మాత అనుగ్రహము, ఉన్నత లక్ష్యసిద్ధి15.అమావాస్యపితృలోకముబ్రహ్మచర్య సాధన, పరబ్రహ్మ ధ్యానంతేజస్సు, ధారణ శక్తి, జ్ఞానం, విజ్ఞానం, బ్రహ్మనిష్ట

*తిథి శూలలు*

తూర్పు :- పాడ్యమి నవమి.ఆగ్నేయము :- తదియ, ఏకాదశి.దక్షిణము :- పంచమి, త్రయోదశి.నైరుతి :- చవితి, ద్వాదశి.పడమర :- షష్ఠి, చతుర్ధశి.వాయవ్యము :- సప్తమి, పూర్ణిమ.ఉత్తరము :- విదియ, దశమి.ఈశాన్యము :- అష్టమి, అమావాశ్య.

ఇతర విషయాలుసవరించు

తిథి అనగా... తేది, దినము, రోజు అని అర్థం. ప్రస్తుత కాలంలో ఈరోజు తేది ఎంత? అని అడిగితే క్యాలెండరు చూసో, వాచి చూసే, గుర్తుంటె ఆ తేది చెప్తారు. ఇవి నెలకు 30, 31 వుంటాయి. ఇది ఇంగ్లీషు పద్ధతి. సర్వత్రా ఇదే పద్ధతి వ్యవహారంలో ఉంది. గత కాలంలో తిథి అంటె తేది అనే సమానార్థంలోనే, చాంద్ర మాస దినాలలో విదియ, తదియ, ద్వాదశి, త్రయోదశి అని చెప్పేవారు. ఆకాశంలో చంద్రుడు అమావాస్య రోజున పూర్తిగా కనిపించడు. ఆ మరుదినము సన్నని రేఖలా కనుపించిన చంద్రుడు దిన దినాభివృద్ధి చెందుతూ పదునైదవ రోజున పూర్ణ చంద్రుడుగా అగుపిస్తాడు. ఆనాడు పౌర్ణము. ఆ మరు దినము చందమామ దినదినానికి క్షీణించి పదునైదవ రోజున పూర్తిగా కను మరుగౌతాడు. ఆ రోజు అమావాస్య. ఈ తతంగ మంతా సూర్య చంద్రుల గమనం వల సంభవిస్తుంది. (నిజానికి భూబ్రమణం వల్ల) ప్రకృతి సిద్ధంగా ఏర్పడుతున్న ఈ తిథిని అది ఏ తిదో చందమామను చూచి చెప్పేవారు. శాస్త్రీయంగా చెప్పాలంటే చాంద్ర మాసానికి 29-1/2 రోజులు. సూర్యును నుండి 12 డిగ్రీలకు ఒక తిథి ఏర్పడుతుంది. పూర్తి వృత్తానికి 360 డిగ్రీలు. ఆవిధంగా 180 డిగ్రీలు సూర్య చంద్రుల మధ్య వున్నప్పుడు పౌర్ణమి ఏర్పడుతుంది. అదే విదంగా ఒకే డిగ్రీలో సూర్య చంద్రులున్నప్పుడు ఏర్పడేదె అమావాస్య. ఇప్పటిలాగా క్యాలెందరో, వాచీనో చూసి చెప్ప నవసరంలేదు. నిరక్షరాస్యులు సైతం చందమామ వైపు చూసి అది ఏతిదో చెప్పగలిగేవారన్న మాట. ఇది ఒకప్పటి భారతీయ పద్ధతి.